در رانندگی اگر رد شدن از چراغ قرمز جرم باشد، برای یک کارگر جرم است و برای رئیس‌جمهور هم همین‌طور؛ اما در شهرسازی گاهی بر حسب بنیه مالی و نفوذ افراد، مسائل متفاوت دیده می‌شود.
به گزارش تابناک قم، ۲۵ مرداد سال جاری بود که طرحی از سوی ۷ نفر از اعضای شورای اسلامی شهر قم با موضوع کاهش تراکم پروژه شهید کاظمی در صحن علنی شورا مطرح شد. نظرهای مخالف درباره این پروژه، که روزی قرار بود پارکینگ خیابان صفائیه باشد نه یک مجتمع تجاری ۹ طبقه، در این جلسه مطرح شد و تقریبا هیچ‌کس نبود که آن را کاملا تأیید کند. با این حال شهردار قم، که پروژه را طفل ناقص‌الخلقه و استخوان در گلو می‌دانست، از بار مالی و حقوقی این پرونده سخن می‌گفت و مخالف تصویب طرح بود. در نهایت قرار شد کمیسیون امور زیربنایی شورا مهلت یک هفته‌ای برای بررسی بیشتر در موضوع این طرح بگیرد.
جلسه بعد این طرح دوباره به صحن آمد اما حضور نداشتن مصطفی سعادت‌طلب، رئیس کمیسیون امور زیربنایی، دلیلی برای رئیس شورا شد تا جلوی مطرح شدن طرح را بگیرد و تا امروز هم این طرح گویا بایگانی شده و قرار نیست تصمیمی درباره آن گرفته شود.
پروژه شهید کاظمی را که سابقه چندین ساله در شهرداری قم دارد شاید بتوان یکی از شاخص‌های تقابل مسائل اقتصادی و موضوعات شهرسازی در شهر قم دانست.
این پروژه در حال حاضر در مرحله تهیه طرح معماری است و داورانی از معماران برجسته سراسر کشور قرار است بهترین طرح را از میان ۶ طرح ارائه‌شده برای این پروژه انتخاب کنند. طرح‌هایی که باید به تصویب کمیسیون ماده ۵ هم برسد.
تعجب معماران
جالب اینجاست که صاحب‌نظران وقتی با تصمیم مدیریت شهری و مدیریت استان برای دادن مجوز به یک ساختمان تجاری‌اقامتی ۹ طبقه در خیابان صفائیه روبه‌رو می‌شوند، نخستین عکس‌العملشان حیرت است. حسین سروش یکی از معماران برجسته قم است که با شنیدن خبر واگذاری تراکم هزار درصدی به این پروژه متعجب شد و گفت: با توجه به عرض خیابان و دسترسی‌هایی که این پروژه در اطراف دارد، تراکم ۹ طبقه غیرمعمول به نظر می‌رسد. وی معتقد است؛ مرکز شهر قم با تراکم جمعیتی که در حال حاضر دارد، توان بار ترافیکی بالا‌تر را ندارد.
این کار‌شناس معماری و شهرسازی اظهار کرد: خارج از حوزه مرکزی شهر مثلا در انتهای بلوار امین یا بلوار غدیر و... دادن چنین حجمی از کاربری منطقی به نظر می‌رسد ولی در نقطه مرکزی شهر، این موضوع کمی سؤال‌برانگیز است.
وی ادامه داد: نکته مهم این است که اگر این مجموعه این همه بارگذاری داشته باشد، باید برای دسترسی‌های شرقی و غربی آن فکری شود. وجود یک خیابان ۳۰ متری پر رفت‌وآمد در آن نقطه و کاربری‌هایی که برای این مجموعه دیده شده، در این محدوده معضل ترافیکی ایجاد خواهد کرد.
وی گفت: نکته مهم اینجاست که حتی اگر پارکینگ به اندازه کافی تعبیه شود، تأمین دسترسی‌ها برای چنین حجمی از بارگذاری ترافیکی کار آسانی نیست و اگر هم شدنی باشد بسیار گران تمام خواهد شد.
سروش که از دست‌اندرکاران طرح‌های توسعه حرم مطهر هم بوده گفت: بر اساس چشم‌اندازی که برای آینده شهر در نظر گرفته باید در افق ۱۴۲۰ منتظر سالانه ۳۵ تا ۴۰ میلیون گردشگر باشیم و این واقعیت نشان می‌دهد عاقلانه این است که ظرفیت‌های دسترسی به مرکز شهر برای زیارت استفاده شود و کاربری‌های دیگر را دور‌تر از محدوده حرم مطهر ایجاد کنیم.
وی معتقد است هر اتفاقی که موجب شود مقصد ترافیکی دیگری به جز حرم مطهر برای تردد در هسته مرکزی ایجاد شود، از نظر کار‌شناسی نیاز به بررسی‌های فراوان دارد؛ چراکه ممکن است موجب بروز یک فاجعه ترافیکی در هسته مرکزی شهر شود. سیاست درست این است که مرکز شهر را از تراکم خالی کنیم تا هم شکل سنتی خود را از دست ندهد هم امکان مدیریت ترافیک را از ما نگیرد.
منفعت مالی به چه قیمت؟
جواد قربانی، عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان، دیگر معمار قمی است که این موضوع را قدری ریشه‌ای‌تر می‌بیند.
وی با اشاره به اینکه یکی از معضلات تصمیم‌گیری‌ها در شهرداری قم این است که مهندسی بافت، کمتر جدی گرفته می‌شود گفت: متخصصان این موضوع در شهرداری حضور ندارند و اگر حضور داشته باشن هم، از نظراتشان کمتر استفاده می‌شود.
این کار‌شناس معماری افزود: موضوع دیگر این است که در شهرسازی ما استثنا‌ها بسیار است. در رانندگی اگر رد شدن از چراغ قرمز جرم باشد، برای یک کارگر جرم است و برای رئیس‌جمهور هم همین‌طور؛ اما در شهرسازی گاهی بر حسب بنیه مالی و نفوذ افراد، مسائل متفاوت دیده می‌شود.
وی با اشاره به اینکه برخی شهرها را سرمایه‌داران و صاحبان قدرت می‌گردانند نه شهرساز‌ها و متخصصان اظهار کرد: از طرفی شهر، نیاز به تزریق منابع مالی دارد و نمی‌توان نسبت به مسائل مالی کاملا بی‌تفاوت بود. اما به نظر می‌رسد در این گونه تصمیم‌ها همیشه تصمیم‌گیرندگان باید مکث کنند و از خود بپرسند این منفعت مالی به چه قیمتی به دست می‌آید؟ حتی همین الآن ترافیک خیابان صفائیه بسیار زیاد است و اگر قرار باشد بد‌تر از این شود معلوم نیست کار به کجا می‌رسد.
موضوع دنباله‌دار
علیرضا قاری‌قرآن، معاون شهرسازی و امور زیربنایی شهردار قم، در این باره اظهار کرد: پروژه‌هایی از قبیل پروژه شهید کاظمی به این دلیل شکل می‌گیرد که شهر زنده است و باید تغذیه شود.
وی معتقد است؛ ما در این موضوعات باید به عقب برگردیم و این موضوعات را موشکافی کنیم. باید ببینیم چرا مطالعات طرح جامع شهرها این همه دیر اتفاق می‌افتد؟ چرا دوره‌های متعددی به مطالعات جامع شهرها می‌گذرد اما بعد از یک یا دو دهه زمان اجرایی شدن طرح‌ها فرامی‌رسد؟ چرا گاهی مدیریت مجبور می‌شود پروژه‌ای را شروع کند که ضررهای آن بعد‌ها دامن‌گیر شهر شود؟
وی گفت: این امور را مدیریت شهری متوجه می‌شود. مدیریت شهری گذشته هم متوجه می‌شد، اما این موضوع بسیار دنبال‌دار است و در تمام کلانشهر‌ها اتفاق می‌افتد.
معاون شهردار قم درباره نسبت خود با این پروژه ادامه داد: ما با پروژه‌ای روبه‌رو شده‌ایم که به صورت قانونی تصویب شده است. سرمایه‌گذار هزینه کرده و اکنون انتظار دارد هزینه‌ها بازگردد. یک نگاه این است که ضرر و زیان این پروژه را بدهیم و سرمایه‌گذار را راضی کنیم از پروژه بیرون برود. یک نگاه دیگر این است که این پروژه را بهینه کنیم. این کار اتفاق افتاده و در مجموعه استان تلاش‌های زیادی صورت گرفت تا طرحی از آب دربیاید که کمترین ضرر را دارد.
وی افزود: اگر این مشکلات دنباله‌دار از گذشته دامن‌گیر ما نبود، در هسته مرکزی شهر تعریف چنین پروژه‌ای با توجه به استراتژی‌های درست ترافیکی به صلاح نبوده و نیست مگر اینکه آنچنان زیرساخت‌های حمل و نقلی را در این نقطه گسترش دهیم که نیازی نباشد کسی با خودروی شخصی به این مجتمع بیاید.
طرح باید تعیین تکلیف شود
در نهایت مصطفی سعادت‌طلب، کسی که طرح کاهش تراکم پروژه شهید کاظمی را تدوین کرده، درباره مسکوت ماندن آن اظهار کرد: طرح کاهش تراکم پروژه شهید کاظمی از دستور کار خارج نشده و هنوز در حال بررسی است.
وی با بیان اینکه شهرداری گزارش‌های دقیق درباره پروژه را ارسال کرده و در حال بررسی آن هستیم افزود: این طرح باید تعیین تکلیف شود. حال چه با پذیرفتن و چه با ردکردن آن.
وی معتقد است اگر هم تراکم کاهش نیابد، باز در طراحی می‌توان کارهای بهینه‌ای انجام داد و شرایط بهتری برای این پروژه به وجود آورد.
این عضو شورای شهر قم ادامه داد: باید طرحی برای این پروژه تدوین کرد که به فضای شهری اهمیت دهد و موجب بروز مشکلات شهرسازی در خیابان صفائیه نشود. در واقع اگر طرحی باشد که با بافت هماهنگ باشد، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
سعادت‌طلب به معجزه طراحی در معماری اشاره کرد و گفت: با معماری می‌توان طبقات را طوری طراحی کرد که کمتر به چشم بیایند. ساختمان می‌تواند قوس داشته باشد و کناره‌ها پایین‌تر باشد یا بسیاری راه‌های دیگر برای اینکه نه سیخ بسوزد و نه کباب.
منبع: همشهری
