«تابناک باتو» ـ یک متخصص زنان میگوید: مدام به ما توصیه می کنند به زوجین بگوییم باردار شوید. این توصیه در حالی است که زنها به این اینجا میآیند و التماس میکنند که مثل گذشته به آنها قرص و کاندوم بدهیم و یا دستگاه «ای یو دی» بگذاریم. دولت از سال ۹۳ به این سو توزیع این وسایل ضدبارداری در خانههای بهداشت را ممنوع کرده است.
سالانه ۷۰۰ هزار جنین توسط والدینشان کشته میشوند! / نگاهی به آمار تکان دهنده سقط جنین در ایران/ بارداریهای نخواسته و روزانه ۱۰۰۰ سقط جنین در ایران
آمار تکاندهندهای که در خصوص سقط جنین غیرقانونی منتشر میشود، نشان از روندی افزایشی در خصوص این پدیده دارد. در جدیدترین گزارشها آمده سالانه ۷۰۰ هزار جنین در کشور سقط میشوند که تنها ۱۰ درصد آن قانونی است. نگاهی به آمار سقط جنین از دهه ۷۰ به این سو نشان دهنده روند فزاینده این مساله است. سال ۷۴ وزارت بهداشت تعداد سقط جنین را ۸۰ هزار سقط در سال، یعنی حدود ۲۲۰ جنین در روز اعلام کرد. تا سال ۹۲ آمار دیگری در این خصوص منتشر نشد، در این سال وزارت بهداشت گفت سالانه ۲۵۰ هزار سقط جنین انجام میشود. این عدد یعنی حدود ۷۰۰ سقط در هر روز. در سال ۹۶ محمدباقر لاریجانی معاون آموزشی وزیر بهداشت اعلام کرد: سالانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار سقط جنین غیرقانونی در کشور انجام میگیرد، یعنی هر روز ۱۰۰۰ جنین در کشور کشته میشود که کمتر از ۱۰ مورد آن قانونی است. وی اضافه کرد: این آمار تقریبی و بر اساس شواهد است، آمار واقعی بسیار بزرگتر از این عدد است. اگر همان عدد ۱۰۰۰ سقط جنین در هر روز را بپذیریم، به این معنا است که آمار سقط حدود یک سوم آمار تولد و ۲۰ برابر تلفات سوانح جادهای است.
دشواریهای سقط جنین قانونی
طبق قوانین، سقط قانونی جنین تا قبل از چهارماهگی و به تشخیص پزشک معالج مبنی بر اینکه ادامه بارداری برای مادر خطر جانی دارد و یا جنین عقب افتاده و ناقص الخلقه به دنیا میآید. این تشخیص باید به تایید سه پزشک دیگر و همچنین پزشکی قانونی رسیده و مجوزهای لازم اخذ شود. در سال ۹۸، ۱۲هزار و ۲۸۰ مراجعهکننده به پزشکی قانونی برای سقط درمانی وجود داشت که از این تعداد، برای ۸هزار و ۳۶۱ مورد بهدلیل ناهنجاریهای جنینی و ۶۴۹ مورد هم برای دلایل مادری مجوز سقط درمانی صادر شد.
مراحل و زمانی که قانون برای صدور مجوز سقط قانونی در نظر گرفته به گونهایست که در بسیاری از موارد مادران در میانه راه و به دلیل اتمام زمان سقط قانونی به ناچار اقدام به سقط غیرقانونی میکنند، نمونههایی از این دست کم نیست. زنی که ۲ سال پیش جنین ۴ ماهه خود را در خانه و به وسیله قرص سقط کرده میگوید: «توی هفته چهاردهم بارداری بودم که پزشکم گفت سونوگرافیت مشکوکه ظاهرا مشکلی وجود دارده که روی شکل پای بچه اثر میذاره، بعدشم گفت من اجازه ندارم بگم سقط کن، اما اگر میخوای این کارو انجام بدی باید بیفتی دنبال کارهاش، چون مراحلش طول میکشه، برای درخواست سقط مراجعه کردم گفتند باید تایید سه پزشک و همچنین پزشکی قانونی مبنی بر اینکه بچه مشکل لاعلاج داره باشه، گرفتن نوبت از سه تا دکتر و مراجعه به پزشکی قانونی و انجام سونوگرافیهای جدید بسیار زمان بر و هزینه بردار بود در حالی که من فقط دو هفته برای سقط قانونی وقت داشتم، چون طبق قانون، سقط فقط تا قبل از هفته نوزدهم انجام میگیره یعنی از زمان تشخیص سلامت جنین که بین هفته سیزدهم تا شانزدهم هست تا زمان سقط قانونی فقط سه هفته زمان وجود داره، این سه هفته برای مایی که از شهرستان میآییم و باید زمانی برای پیدا کردن سه تا دکتر و مراجعه و تکرار آزمایشها و ویزیت مجدد و تازه رفتن به پزشکی قانونی و موندن توی نوبت ویزیت دریافت مجوز داشته باشیم خیلی کمه حالا هزینههاش هم به کنار، واقعا نمیدونم چرا این کار سپردن به پزشکی قانونی که هم خیلی شلوغه هم تشخیصهاش دقیق نیست، آدم فکر میکنه طبیعتا باید این کار زیر نظر وزارت بهداشت باشه.
خلاصه پزشک دومی گفت متوجه وجود حفره نمیشه تازه اگر هم پای بچه دچار مشکل بشه امکان عمل در کودکی وجود داره، با این نظر دکتر به من مجوز سقط نمیدان، چون طبق قانون حتی اگر تشخیص داده بشه بچه مشکل داره، اما مشکلش بعد از به دنیا آمدن و مراحل رشد هر چند سخت، اما قابل حله مجوز سقط نمیدن.
مجور شدیم بیفتیم دنبال پیدا کردن دکتری که میگفتند توی تهران تشخیصش عالیه، ۱۰ روز طول کشید تا با گریه و التماس ساعت ۱۱ شب نوبت داد، تشخیصش این بود که باید سقط کنم؛ اما زمان سقط قانونی رو از دست داده بودم. مجبور شدم با قرص سقط واژینال تو خونه این کار را انجام بدم. خیلی وحشتناک بود، وحشتناکترین شب زندگیم، بچه ۴ ماهه شده بود و سقطش کشنده بود، از ساعت ۳ بعد ظهر که قرص گذاشتم تا ۳ صبح که سقط شد درد وحشتناک، افت فشار شدید و خونریزی داشتم، خونریزیم به حدی بود که بعد از اون کار دچار مشکل سرگیجه و کم خونی شدم و تا الان ادامه داره. اون مدت زمانی که دنبال گرفتن مجوز سقط بودم زنهای زیادی مثل من بودند یعنی نه امکانات پزشکی برای تشخیص به موقع در اختیارشون بود نه هیچ اطلاعی از جزییات قانون و فرایند مجوز سقط داشتند برای همین مثل من زمان رو از دست میدادن و مجبور به سقط غیرقانونی میشدند، که همون سقط هم اگر جاهای زیرزمینی بخوای انجام بدی هم بین ۲ تا ۵ میلیون هزینه داره و هم اینکه باید تو نوبت باشی، چون شلوغه برای همین خیلیها از این قرصها استفاده میکنند که اتفاقا راحت هم پیدا میشه.»
سیاستهای دولت و بارداریهای ناخواسته
در خصوص آمار بالای سقط جنین پرسش درست این که دلیل رشد فزاینده بارداریهای ناخواسته که فرد را وادار به انجام سقط غیرقانونی میکند چیست؟ پاسخ از چند زاویه قابل طرح و همچنین به مسئله طبقات اجتماعی و البته سیاستهای افزایش جمعیت دولت که از سال ۹۳ به این سو در حال اجراست مرتبط است.
سن رابطه جنسی پایین آمده آموزشی هم وجود ندارد
بخش زیادی از متقاضیان سقط جنین غیرقانونی، زن و شوهر نیستند، دختران و پسران بعضا بسیار جوانی هستند که به دلیل داشتن روابط پر خطر جنسی به وضعیت بارداری ناخواسته دچار شدهاند. پزشک و مامایی که در کرج مشغول به کار است میگوید: «سن رابطه جنسی پایین آمده و همچنین اشکال مختلفی از خانواده شکل گرفته، رابطه جنسی دیگر تنها در قالب مناسبات زن و شوهری انجام نمیگیرد، از آنجا که برای اشکال جدید رابطه جنسی هیچ پیشبینی وجود نداشته، آموزش جنسی هم درکار نیست در نتیجه دختران و پسران جوان هیچ گونه محافظتی در روابط خود ندارند، در نتیجه دختر دچار بارداری ناخواسته شده و از آنجا که نمیتواند موضوع را با کسی در میان بگذارد یا به امکان بسیار غیربهداشتی و غیراصولی سقط جنین مراجعه میکند یا خود با خریدن قرص و آمپول دست به این کار میزند.»
وسایل ضدبارداری از دسترس زنان خارج شده است
نسرین نارکی مامایی که در یکی از خانههای بهداشت یاسوج کار میکند در خصوص سقط جنین میگوید: «از سال ۹۳ به اینسو ما را مجبور کردهاند مدام به زوجین بگویم باردار شوید. این توصیه در حالی است که زنها به این اینجا میآیند و التماس میکنند که مثل گذشته به آنها قرص بدهیم و یا دستگاه «ای یو دی» بگذاریم. دولت از سال ۹۳ به این سو توزیع این وسایل ضدبارداری در خانههای بهداشت را ممنوع کرده است. مردم مجبورند برای خرید آنها پول زیادی هزینه کنند. الان کاندوم ایرانی بین ۳۸ تا ۵۰ هزار تومان قیمت دارد خرید این کالا برای بسیاری از خانوادهها یا حداقل مراجعین من دشوار است. مخصوصا اگر زوجی به لحاظ جنسی فعال باشند و وضع مالی خوبی هم نداشته باشند مجبورند ماهیانه پول تقریبا زیادی را برای خرید این کالا صرف کنند.
در مورد دستگاه «ای یو دی» قبلا ما با یک هزینه کم یا رایگان انجام میدادیم، اما الان ممنوع کردند، خانمها مجبورند با پرداخت هزینهای بیش از ۵۰۰ هزار تومان بسته به دستمزد دکتر، در مطبهای خصوصی این کار را انجام دهند تازه برای هر بار چک دستگاه هم باید ویزیت پرداخت کنند به ویژه اینکه این دستگاه به این دلیل که در واژن کار گذاشته میشود ممکن است با انجام رابطه جا به جا شده و درصد خطا بالا برود.»
مقاومت در برابر کاندوم
نارکی در ادامه صحبت خود در خصوص دلایل بارداریهای ناخواسته و سقط جنین گفت: «بسیاری از مردهای ایرانی مقاومت عجیبی در برابر استفاده از کاندوم دارند. بر اساس تجربه میگویم که در روستاها به ندرت استفاده میکنند در شهرها هم یا از استفاده سرباز میزنند یا از رابطه جنسی با کاندوم به حدی ابراز نارضایتی میکنند که این روش پیشگیری عملا متوقف میشود. من در طول مشاورههایم همواره بر استفاده از کاندوم اصرار دارم، چون نسبت به روشهای دیگر درصد خطای کمتری دارد البته کیفیت کاندومهای ایرانی و خطر پارگی نیز در بالا بردن درصد خطای این روش موثر است.»
ضرر قرصهای ضدبارداری
نارکی ادامه داد: «بار پیشگیری از بارداری همواره بر دوش زنان است و تقریبا همه روشهای ضدبارداری برای آنها میزانی از ضرر را به همراه دارد. این آسیبها در خصوص قرصهای ضد بارداری خاصه قرصهای ایرانی بیشتر است. قرصهای خارجی که ایمنتر بودند مدت زیادی است وارد نمیشوند، همان زمان هم بسیار گران قیمت بودند. قرصهای ایرانی در بسیاری از زنان عوارضی چون سرگیجه و سستی بدن، احساس تهوع، چاقی، لکههای پوستی و جوش ایجاد میکنند.
با این حال در میان زنان ایرانی استفاده از این روش شایعتر است. این شیوه، اما از آنجا که در بسیاری از موارد، مصرف به موقع قرص فراموش میشود یا فرد اطلاع ندارد که مصرف هم زمان بعضی از داروها اثر قرص ضدبارداری را از بین میبرد، بارداریهای ناخواسته ایجاد میکند. تعداد بیشتری از افراد از روش جلوگیری طبیعی استفاده میکنند. این روش نیز همواره درصد خطای بالایی دارد به ویژه اینکه افراد از جزئیات ناایمن بودن آن آگاه نیستند.»
مشکلات اقتصادی و اقدام به سقط جنین
سهیلا حسینی ماما و پزشک زنان است او مبتنی بر تجربیات اخیر خود در خصوص سقط جنین میگوید: «مشکلات اقتصادی و حال و آینده تیره و تار یکی از مهمترین دلایل سقط جنین حداقل در میان زوجین است. در گذشته، تا همین چند سال پیش این تفکرِ هر آن کس که دندان دهد نان دهد کارکرد داشت و زوجین اقدام به سقط جنینهای ناخواسته نمیکردند، اما الان من کم ندارم مراجعینی که مشاوره سقط میخواهند و میگویند از عهده بچه دوم بر نمیآییم، چند زوج هفته گذشته داشتم که خانمها در زمان عقد باردار شده و عنوان کردند به این زودی قادر به ازدواج نیستند، نگهداری بچه برایشان ممکن نبود. همه این موارد طبیعتا به سقط غیرقانونی روی میآوردند، عملی که شدیدا به بدنشان آسیب میرساند.
سقط غیرقانونی خطر مرگ، باقی ماندن تکهای از جنین و عفونت شدید، ابتلا به کم خونی شدید، آسیب به رحم و تخلیه آن و همچنین نابارور شدن زنان را به همراه دارد این در حالی است که این عمل اگر به شکل قانونی انجام شود یکی از سادهترین و بیخطرترین عملها در دنیاست. سیاست و تبلیغات دولت در خصوص تشویق به فرزندآوری در شرایطی که مردم واقعا به نان شب محتاج شدهاند برایم عجیب است، یعنی چطور آدمهایی که خود مسبب این وضعیت هستند با خودشان فکر نمیکنند یک زوج چطور از پس تربیت و هزینههای بچه برمیآیند.
اصلا مگر بچه آوردن و نیاوردن آدمها را میتوان با بخشنامه و قانون و سیاست گذاری تعیین تکلیف کرد! شرایط به حدی وخیم است که حتی زنانی که به خواست خود باردار شدهاند نیز در بسیاری از موارد فرزند کاملا سالمی به دنیا نمیآورند، زیرا نه تغذیه خوبی دارند و نه میتوانند مراقبتهای دوران بارداری را به دلیل هزینههای بالا انجام دهند در نتیجه هم بدن خودشان در طول این ۹ ماه که جنین از بدن مادر تغذیه میکند به تحلیل میرود هم جنین ضعیف به دنیا میآید. دولت با هدف مجبور کردن زوجین به فرزندآوری وسایل پیشگیری از بارداری را از دسترس خارج کرده حتی اجازه عمل وازکتومی را هم نمیدهد، با این سیاستهای غلط و گرفتن اختیار از انسانها برای تصمیم درباره شخصیترین مسئله زندگی شان، تنها اتفاقی که میافتد بیمار شدن بدن زنان به دلیل سقطهای غیربهداشتی و غیراصولی است، با این کارها مشکل پیر شدن جمعیت حل نمیشود.»