چهارشنبه، هفتم خرداد مجلس درحالی آغاز به کار کرد که به زعم برخی از تحلیلگران و کارشناسان سیاسی این احتمال وجود دارد که ترکیب اصولگرایانه مجلس، روزهای سختی را برای دولت رقم بزند. نگاهی گذرا به لیست راه یافتگان به مجلس یازدهم نشان میدهد از میان ۲۸۰ کرسی که تکلیف نمایندگان آنها روشن شده است ۲۲۰ نماینده اصولگرا، ۴۲ نفر مستقل و ۱۸ نفر نیز در ردیف اصلاحطلبان قرار دارند.
همچنین قرار است در ۲۱ شهریور ۱۳۹۹ تکلیف یازده نماینده باقی مانده که در مرحله اول رای نیاوردند و به مرحله دوم راه پیدا کردند، مشخص شود.
بدنبال برگزاری اولین جلسه مجلس یازدهم، محمدباقر قالیباف توانست با کسب ۲۳۰ رای، ریاست این دوره از مجلس را به مدت یکسال بر عهده بگیرد.
سید امیرحسین قاضیزاده هاشمی منتخب مردم مشهد با ۲۰۸ رای و علی نیکزاد منتخب مردم اردبیل با ۱۹۶ رای به عنوان نواب اول و دوم هیئت رئیسه مجلس انتخاب شدند. محسن پیرهادی منتخب مردم تهران، محمدحسین فرهنگی منتخب مردم تبریز و علیرضا سلیمی منتخب مردم محلات به عنوان ناظرین مجلس شورای اسلامی انتخاب شدند. البته اینکه طیف بندیها و تشکیل فراکسیونهای سیاسی مجلس چگونه و با چه کمیت و کیفیتی پیش برود و چه کسانی در این مرزبندیها ایفای نقش کنند بر برونداد مجلس آینده اثرگذار خواهد بود.
باید در نظر داشت که از دوره دهم تنها ۵۶ نماینده از دوره قبل دوباره بر صندلی نمایندگی تکیه زدند و بیشتر نمایندگان مجلس یازدهم سابقه نمایندگی ندارند.
از سوی دیگر در مجلس جدید حدود ۲۰ نفر از اصلاحطلبان و۳۷ نماینده مستقل به مجلس راه یافتهاند و ترکیب مجلس یازدهم از این نظربرخی با ترکیب مجلس هفتم مشابهت دارد و قرار است مجلس یازدهم اصولگرا در سال اول خود با دولتی با تفکر سیاسی متفاوت کار کند. در مجلس یازدهم یک نماینده منتخب سابقه حضور در مجلس دوم، ۳ نفر سابقه حضور در مجلس چهارم، ۸ نفر سابقه حضور در مجلس پنجم، ۶ نفر سابقه حضور در مجلس ششم، ۲۳ نفر سابقه حضور در مجلس هفتم، ۴۴ نفر سابقه حضور در مجلس هشتم، ۴۵ نفر سابقه حضور در مجلس نهم و ۵۶ نفر سابقه حضور در مجلس دهم را دارند.
گروههای سیاسی مختلف
باید توجه داشت که علیرغم اینکه اصولگرایان در مجلس اکثریت کرسی ها را دارند اما ترکیب اصولگرایان در مجلس یازدهم یک دست نیست. این موضوع بسیار با اهمیت است چرا که هر نوع موضع گیری از سوی احزاب مختلف هم بر آینده کاری مجلس و هم بر دور آینده انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب وی اثر گذار است.
یکی از این گروها جبهه پایداری انقلاب اسلامی است که برخی بر این باورند که در این دور از مجلس به پیروزی بی سابقه ای رسیدهاند. به گفته برخی از کارشناسان سیاسی پایداری ها نفوذ خوبی در میان مجلس یازدهم دارند اما برخی از کارشناسان از جمله عباس سلیمی نمین تحلیلگر نزدیک به اصولگرایان میگوید، پایداریها درباره دامنه قدرت و نفوذشان بزرگنمایی میکنند. این درحالی است که شمسالدین حسینی وزیر اقتصاد در دولت محمود احمدینژاد که حالا به عنوان نماینده رامسر و تنکابن به مجلس یازدهم رفته میگوید «هشت عضو کابینه دولتهای نهم و دهم، ۹ استاندار، تعداد قابل توجهی از معاونان وزیران، فرمانداران و مدیران دوره احمدینژاد از منتخبان مجلس یازدهم هستند.» وی در این باره تصریح کرده: این افراد بیش از ۵۰ نفرند. با هم فصل مشترک دارند و سالها همکار بودهاند و در مجلس یازدهم جلسات هماهنگی خواهند داشت. هشت نفر دیگر رضا تقیپور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، از حوزه تهران ، محمدرضا میرتاجالدینی حوزه از تبریز، علی نیکزاد وزیر راه و شهرسازی از اردبیل، حمیدرضا حاجیبابایی وزیر سابق آموزش و پرورش از همدان در مجلس یازدهم حضور دارند.
همچنین عبدالرضا مصری وزیر سابق رفاه از کرمانشاه، محمد مهدی زاهدی وزیر علوم دولت احمدینژاد از کرمان، اسدالله عباسی وزیر سابق تعاون از رودسر و فریدون عباسی معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی از کازرون در زمره نمایندگان مجلس یازدهم هستند.
باید در نظر داشت که «شورای ائتلاف نیروهای انقلاب» که برای نزدیک کردن اصولگرایان در انتخابات یازدهم تشکیل شد پس از ائتلاف با بقیه اصولگراها، نام ۹ نفر از اعضای پایداری را به فهرست ۳۰ نفره اصولگرایان تهران اضافه کرد. در این میان همه نامهای فهرست ۳۰ نفره اصولگرایان با سرلیستی محمد باقر قالیباف شهردار سابق تهران و رئیس فعلی مجلس نیز وارد مجلس یازدهم شدند.
محمد باقر قالیباف نفر اول فهرست اصولگریان تهران است و رویکرد نواصولگرایی را وارد تعاریف اصول گرایان کرد، از یک سو با رای بالای خود در انتخابات و از سوی دیگر با گرفتن سکان هدایت مجلس می تواند در مجلس یازدهم مهره ای کلیدی محسوب شود . بخصوص اینکه قالیباف به عنوان چهره ای عملگرا در میان اصولگرایان شناخته میشود و در میان نسل جوانان نیز طرفداران زیادی دارد. در میان اصولگرایان سنتی مصطفی میرسلیم وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از نمایندگان شاخص طیف سنتی اصولگرایان در مجلس یازدهم است. این سیاستمدار ۷۳ ساله به عنوان «اصولگرای تکرو» شناخته می شود و پیش از پیش بینی می شد که میرسلیم عضو رئیس مجلس یازدهم شود.
در میان اصلاح طلبان نیز تنها اصلاحطلب سرشناسی که به مجلس یازدهم راه یافت مسعود پزشکیان بود که این انتخاب به مدد محبوبیتش در حوزه انتخابیه تبریز- اسکو انجام شد. به گفته این فعال سیاسی اصلاحطلب، جامعه در حال عبور از اصلاحطلبان است و مردم در انتخابات مجلس یازدهم به اصلاحطلبان این پیام را دادند که اگر مطالبات آنان تامین نشود، دلیلی ندارد که به اصلاح طلبان رای دهند.
برآیند کاری
باید گفت به طور حتم برآیند کاری مجلس بر انتخابات سال آینده بسیار اثر گذار خواهد بود و عملکرد مطلوب هر گروه سیاسی به آنها اجازه می دهد که نیروی مورد نظرش به ریاست جمهوری ورود پیدا کند. برخی بر این باورند که ماه عسل اصولگرایان به زودی پایان می یابد و یکی از دلایل خود را تصمیم گیری دیر هنگام میان طرفداران پایداری ، قالیباف و حزب موتلفه عنوان می کنند.
محمد مهاجری تحلیلگر اصولگرا نیز در این باره معتقد است که اختلاف میان اصولگرایان در مجلس یازدهم بالا میگیرد اما دستهایی از بیرون از مجلس سعی خواهند کرد «از سر دلسوزی» مجلس یازدهم را مدیریت کنند.
در این میان باید در نظر داشت که حضور جناحهای سیاسی مختلف در میزان پیشبرد اهداف و برنامهها و همراهی با سایر قوا تاثیرگذار است و در شرایط ویژه بینالمللی، منطقهای و وضعیت داخلی کشور نقش بسیار موثری در معادلات و اولویت ها دارد .
پیام انتخاب قالیباف
اگر نگاهی به رویکرد مجلس دهم داشته باشیم، می توان دریافت که لاریجانی از سال ۹۲ تاکنون، نقش ویژهای در همراهی با دولت روحانی و تصویب لوایح و طرحهای کلیدی دولت ایفا کرده بود. نقش او به ویژه در تصویب برجام، از جمله برجستهترین اقدامات او در این باره به شمار میرود و به همین دلیل از سوی برخی از اصولگرایان مورد انتقاد قرار دارد. در این میان انتخاب قالیباف بعنوان فردی که توان مدیریت لازم برای مجلس، چندین پیام با خود به دنبال دارد. درعین حال علیرغم اظهاراتی در مورد اختلاف در میان اصولگرایان انتخاب قالیباف نشان داده است که اختلاف ها کنار گذاشته شده است. استفاده قالیباف از توئیت" مجلس قوی " نشان می دهد که قالیباف با برنامه کار جهادی به میدان آمده و بنا ندارد که با آفتهای سیاسی برنامه خود را کمرنگ کند. قالیباف فردی است که امتحانش را پس داده است؛ چه در دوران دفاع مقدس، چه در نیروی انتظامی و به خصوص در شهرداری تهران. نمایندگان مجلس با دانستن اینکه قاليباف فردی خستگیناپذیر است، رأی قاطع به او دادند تا ریاست چنین شخصیتی را شاهد باشند.
توقع از مجلس یازدهم
نمایندگان مجلس یازدهم که اینک چراغ هدایت دولت و ملت را به دست گرفتهاند می دانند که مردم امروز در شرایط حساس و ویژهای به سر میبرند و انتظارات فراوانی از وکلای خود در خانه ملت دارند.
یکی از خواسته های مردم از مجلس یازدهم، افزایش نظارت بر قوای مجریه و قضاییه است تا ۳ قوه کشور بتوانند گامهای مهمی در بهبود وضعیت اقتصادی، معیشتی مردم و مسائل مرتبط با موضوعات اجتماعی و بهداشت و درمان مردم بردارند. در این میان دولت برای بهبود این رابطه دست دوستی به سوی مجلس یازدهم دراز و اعلام کرده است برای پیشبرد برنامهها و مقاصد کشور دخالتی در امور داخلی مجلس نخواهد داشت و راه تعامل را پیش خواهد گرفت.
اما برخی از کارشناسان بر این باورند که مجلس یازدهم در راستای تحقق خواستههای اقشار فقیر و زحمتکش، بنای هیچگونه مسامحه و کنارآمدن با دولت روحانی نداشته و سعی میکند دولت را وادار کند تا نه تنها سیاستهایش بلکه بسیاری از مدیرانش از جمله وزرا، استانداران، مدیران ارشد شرکتهای بزرگ دولتی، رؤسای بانکها، سازمان برنامهوبودجه و... را تغییر دهد و بهجای آنان، مدیران جوان، انقلابی و پاکدست را که درد مردم دارند، بر سر کار آورد.
مجلس یازدهم با اقتصادی روبهروست که نیمی از درآمدهای بودجه آن، رسما محقق نمی شود و مردم سال ۹۸ را با رشد اقتصادی منفی ۹ درصد، تورم بالای ۴۰ درصد، یکی از بالاترین نرخهای بیکاری بعد از انقلاب و مقابله با کرونا به پایان رساندند، بنابراین مجلس یازدهم نمی تواند با شعارهای پرطمطراق و ریختن بار همه تقصیرات بر سر دیگران، رأیدهندگان را امیدوار کند و باید برای برون رفت از مشکلات اساسی کشور طرحهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت داشته باشد. اکنون نمایندگان مجلس به دنبال برخورد با قوه مجریه نیستند، چرا که می دانند ، در نتیجه چنین شرایطی کارها فرسایشی شده و به درستی پیش نمی رود. تنها تاکید قوه مقننه بر دولت در دوره یازدهم، انجام وظایف قانونی، پرهیز از لابیهای شخصی و سیاسی است و انتظار دارد در این فضا، دولت فراغ بال بیشتری داشته و وظایف و مسئولیتهای خود را جدی بگیرد.
بدرستی که اگر دولت به سمت تعامل مثبت با مجلس حرکت کند، حتما مجلس هم استقبال کرده و در مجموع این شرایط به نفع مردم و پیشرفت کشور خواهد بود زیرا مجلس میتواند به دولت برای تحقق وعدههایش کمک کند، اما در غیر این صورت نباید از مجلس یازدهم رویکردی مانند مجلس دهم را انتظار داشته باشد.