فراگیری فضای مجازی و شبکه های ارتباطی سبب ایجاد تحولات مهمی در حوزه زبان و ادبی فارسی شده است. این در حالی است که تاریخ و فرهنگ ایران پیوند پیچیده ای با ادبیات دارد.

امروزه آمیختن زبان شعر و نثر، یکسان کردن آوا و سبک نوشتاری، شکسته‌نویسی، آشفتگی رسم‌الخط، غلط‌های املایی، افعال ساختگی، مبهم بودن جملات، حذف‌ها و اضافه های نابجا، جملات مرکب و طولانی، محاوره نویسی، استفاده از واژگان بیگانه، استفاده از حروف غیر فارسی و... تنها بخشی از آسیب‌های فضای مجازی بر چارچوب زبان فارسی است و لذا باید تعهد خودمان را نسبت به زبان و ادب فارسی حتی در فضای مجازی نشان دهیم.

معصومه غیوری، عضو هیئت علمی گروه ادبیات فارسی دانشگاه گیلان در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه ادبیات فقط مجموعه ای از نوشتارها و محتواهای تخیلی مانند شعر و داستان و نمایشنامه و فیلم نامه نیست، اظهار کرد: ادبیات بستر روایی همه علوم است.

وی ادبیات علوم مختلف را با یکدیگر متفاوت دانست و افزود: ادبیات آن زبانی است که علوم مختلف می توانند توسط آن خودشان را بیان کنند و لذا ادبیات حقوق با ادبیات نجوم و ادبیات کامپیوتر متفاوت است و هر کدام از مجموعه اصطلاحات و استعاره ها تشکیل شده اند که بستر روایی دارند.

این مدرس ادبیات فارسی، با بیان اینکه ادبیات با بافت زبانی همه علوم گره خورده است، تصریح کرد: ادبیات همه آنچه که در بستر تاریخی داشتیم را انتقال می دهد و به زمان های بعد و بعدتر مرتبط می کند.

غیوری، ادبیات را مهمترین عامل انتقال فرهنگ دانست و عنوان کرد: ادبیات در تعامل با فرهنگ است و مثلث زبان، فرهنگ و ادبیات به هم پیوسته هستند. در واقع می توانیم ادبیات را آیینه فرهنگ بدانیم و فرهنگ فقط به معنی کنش ها و باورها و آداب و رسوم نیست، بلکه روایتی است که این آداب و رسوم را منتقل می کند.

وی با بیان اینکه ظرافت های فرهنگی به وسیله ادبیات منتقل و حفظ می شود، خاطرنشان کرد: ایران پشتوانه زبانی بسیار قدرتمندی دارد و می توانیم دوره های متعدد زمانی را برای ادبیات ایران قائل شویم که شامل چهار دوره تاریخی باستانی، میانه، جدید و معاصر است.

این مدرس دانشگاه، با تاکید بر لزوم حفظ و نگهداری و کسب آگاهی نسبت به ادبیات چهار دوره تاریخی مذکور، گفت: این آگاهی ها قدرت و توان ما در ارتباطات را افزایش می دهد.

وی فضای مجازی را یکی از معضلاتی دانست که ادبیات و زبان فارسی با آن مواجه است و اظهار کرد: زمانی که فضای مجازی و شبکه های ارتباطی ظهور کردند، توانایی تعامل منطقی با آن را نداشتیم، اما به مرور تعامل منطقی ایجاد شده با شبکه های ارتباطی باعث مدیریت این فضا می شود لذا کسب فرهنگ رسانه یا سواد فضای مجازی ضرورت دارد.

غیوری، با بیان اینکه خط و نگارش ما چه در فضای حقیقی و چه در فضای مجازی باید به مخاطب کمک کند، افزود: متاسفانه امروزه مهارت های متعددی که زبان و نوع نگارش خط فارسی در هزاره های متفاوت برای ما ایجاد کرده بود، در حال از دست رفتن است.

عضو هیئت علمی گروه ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، با اشاره به تفاوت آوایی و نوشتاری برخی از واژگان مانند «خواهر»، تصریح کرد: برخی اصرار دارند آوا و نوشتار را منطبق و «و» را حذف کنند، اما برخی زبان ها و گویش ها و لهجه ها به همان شکل نوشتاری، آوا دارند و لذا برای احترام به این زبان ها باید نوشتار حفظ شود.

وی خلاصه نویسی را نوعی هوش ارتباطی دانست و یادآور شد: اگر طرف مقابل پیام مخاطب را درست دریافت نکند، اختلال در ارتباط ایجاد می شود.

غیوری، از دیگر معضلات زبان فارسی را کاهش مهارت انطباق آوایی و نوشتاری دانست و عنوان کرد: اگر همین روند تداوم پیدا کند، به نسلی خواهیم رسید که دیگر قادر به خواندن ادبیات ما نیست لذا باید تاریخچه خط را حفظ کنیم. به عنوان مثال اگر «تنوین» در «حتما» به صورت «حتمن» نوشته شود، کم کم آوا و نوشتار «حتما» به فراموشی سپرده خواهد شد و قابلیت اینگونه خواندن متون ادبی از بین می رود.

وی با تاکید بر لزوم توجه به خط و نگارش ادبیات و زبان فارسی، اضافه کرد: اگر این مهارت ها را ارتقا ببخشیم، ظرفیت آگاهی ما نه تنها تضعیف نمی شود، بلکه نسبت به ادبیات توانمندتر می شویم.