کد خبر: ۸۸۶۱۹۵
تاریخ انتشار: ۲۱ مرداد ۱۳۹۹ - ۰۹:۳۲ 11 August 2020

 

سیناپرس: دریاچه کاسپین بزرگترین دریاچه جهان و یکی از بی‌همتاترین بوم‌ شناخت‌های آبی دنیا بوده که حدود 40 درصد آب های دریاچه ای جهان را در خود جای داده است.
 

حدود 130 رودخانه به این دریاچه می ریزند که رودخانه ولگا مهمترین آنهاست؛ هم اکنون هشتاد درصد آب دریای خزر را رودخانه ولگا تامین می کند. رودخانه های کورا و اورال نیز هریک به ترتیب شش تا پنج درصد آب ورودی به دریاچه خزر را تشکیل می دهند.

دریای خزر، محیط زیست گران بهاترین ماهی ‌های دنیاست؛ در حال حاضر در بخش جنوبی دریای مازندران و رودخانه‌ هایی که به آن می‌ریزند (سواحل مربوط به ایران)، ۷۸ گونه و زیرگونه ماهی یافت می ‌شود.

از سوی دیگر دریاچه خزر محیطی مناسب برای زندگی و رشد مرغوب‌ترین ماهی‌های خاویاری جهان است؛ هم اکنون ۹۰ درصد صید ماهیان خاویاری مختص به این دریاچه است.

دریای کاسپین یکی از عوامل موثر در ایجاد آب و هوای مرطوب و معتدل در کرانه شمالی سلسله جبال البرز و نیز وزش بادهای محلی بوده که باعث ایجاد جنگل های متراکم و وسیع و نیز حاصلخیزی خاک شده است. ویژگی های جوی آن نیز به توسعه کشاورزی کمک کرده و زمینه های اشتغال را فراهم می آورد و به علاوه راه ارتباطی مناسب و امنی برای حمل و نقل بار و مسافر است.

همچنین دریای کاسپین هم اکنون بیش از 25 درصد ذخیره نفتی جهان و نیز بیش از 20 هزار چاه فعال و غیر فعال نفت را در اختیار دارد.

سموم کشاورزی فوک خزری را تهدید می کنند

اما متاسفانه امروزه این بزرگترین دریاچه دنیا با چالش‌های زیست ‌محیطی متعددی روبه‌ رو است. آلودگی های استخراج نفت و ورود پساب های شرکت های کشاورزی و ساحلی از جمله مهمترین منابع آلوده کننده این دریا محسوب می شوند. طبق برآوردها سالانه ۳۵۰ تن آلودگی نفتی،۳۰۴ تن کادمیوم و ۳۴ سرب تن وارد دریای خزر می ‌شود.

بیشترین آلودگی نفتی از سوی همسایگان شمالی این دریا است که متاسفانه به دلیل شیب خزر این آلودگی‌ها به سمت ایران پیشروی می ‌کند اما مهمترین منابع آلاینده سواحل جنوب دریای خزر در وهله نخست فاضلاب ‌ها، سپس پسماند‌ها و بخشی از سموم کشاورزی هستند که اغلب به دلیل استفاده بیش‌ از اندازه سموم و کودهای شیمیایی وارد دریای خزر می ‌شود؛ امروزه غلظت مواد شیمیایی، به خصوص  "د.د.ت"  و ایندوسولفان در حوضه آبریز خزر نگران کننده است و این امر نشانگر تداوم در استفاده از "د.د.ت" در مزارع کشاورزی است.

در برخی از مطالعات سم شناسی میزان بالایی از این مواد در نسوج فوک های دریای خزر گزارش شده اند که حیات این جانداران را به مخاطره انداخته است؛ فوک خزری( با نام علمی Pusa caspica)، یکی از پستانداران نادر آبزی و در معرض انقراض دنیاست که فقط در دریای کاسپین و رودخانه ‌های منتهی به آن زندگی می ‌کند. همچنین غلظت برخی از سموم حشره کش در بدن برخی از ماهی های دریای خزر به میزان بسیار زیادی مشاهده شده است.

شیرابه، بلای جان دریای خزر

احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، ورود فاضلاب ‌های شهری و روستایی به دریا را یکی مهمترین معضلات دریای خزر عنوان کرد و در این خصوص اظهارداشت: بخشی از زباله ‌ها به صورت مستقیم و برخی دیگر نیز از طریق رودخانه‌ ها یا حاشیه سواحل به دریا راه پیدا می کنند.علاوه بر زباله ‌ها، شیرابه و پسماندها هم از طریق رودخانه‌ ها یا بارندگی ها به دریا راه می یابند. در این بین شدت آلودگی دریا با شیرابه بسیار بالاتر است که مشکلات زیست محیطی زیادی به بار می آورد.

وی ورود پلاستیک ها به دریا را نیز از دیگر معضلات برشمرد و افزود:  پلاستیک‌ها بر اثر فرسایش تبدیل به ذرات بسیار کوچک به نام میکروپلاستیک تبدیل می‌ شوند. سپس این ذرات به صورت مستقیم به دریا راه پیدا کرده و وارد چرخه غذایی آبزیان و انسان  می شوند. در نهایت این ذرات خسارت های جبران ناپذیری به سلامت انسان و تنوع زیستی وارد می کنند.

به گفته وی، از سوی دیگر متاسفانه در برخی از شهرهای استان شمالی به علت تکمیل نشدن شبکه فاضلاب، فاضلاب های انسانی نیز به دریا راه پیدا کرده اند.

کاهش ۴ سانتی متری تراز آب خزر

جدا از این مسایل، تراز آب دریای خزر نسبت به دو دهه اخیر کاهش چشمگیری پیدا کرده است که می تواند به نوبه خود پیامدهای زیست محیطی به بار آورد.

به گفته دکتر حمید علیزاده، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، هم اکنون بر اساس آمارهای موجود میزان تراز آب دریای خزر امسال حدودا ۳ تا ۴ سانتی ‌متر نسبت به سال گذشته پایین ‌تر است.

وی اظهارداشت: در شرایطی که شاهد تغییر اقلیم و افزایش دما و روند کاهنده تراز آب دریای خزر( به دلیل روند طبیعی و فعالیت های غیر مستقیم انسانی) هستیم باید بار مواد مغذی که اکنون از طریق سیستم‌ های فاضلاب شهری و روستایی و کودهای کشاورزی وارد دریای خزر می ‌شوند را کاهش دهیم زیرا در شرایطی که عمق آب کم و بار مواد مغذی زیاد شود، حالت سبزینه گرایی رخ می‌ دهد که با ادامه این روند پس از مدتی بوی بدی از تالاب‌ها متصاعد خواهد شد.

انتقال آب دریای خزر اکوسیستم خزر را تهدید نمی کند

در چنین شرایطی همچنان بحث انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی کشور مطرح است. طرحی که به اعتقاد اغلب کارشناسان محیط زیست، نتیجه ای جز مرگ اكوسیستم خزر ندارد. برخی دیگر مدعی هستند برداشت از آب دریای خزر ضمن تهدید حیات این دریاچه، صدای کشورهای همسایه را نیز در می آورد.

در حالی که بنابر گفته پروفسور پرویز کردوانی، بنيانگذار مركز تحقيقات مناطق كويری و بيابانی ايران و چهره ماندگار علمى كشور، در حال حاضر مهمترین منبع دریای خزر رود ولگا است که هر ثانیه میلیون ها متر مکعب آب شیرین وارد دریای خزر می کند بنابراین با برداشت حدود سالانه 200 میلیون متر مکعب آب از حوزه آبخیز خزر، این دریا خشک نمی شود. سطح آب هم پایین نمی رود تا شور شود. ماهی ها نیز نمی میرند و پنج کشور همسایه دریای کاسپین نیز اعتراضی در این خصوص نخواهند کرد.  

به اعتقاد دکتر فریبرز جمالزاد فلاح، رئیس سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان نیز برداشت این حجم آب  تاثیر چندانی به عمق دریای خزر یا آورده های ورودی آن ندارد و آسیب جدی به این بخش وارد نمی کند. در حال حاضر تنها معضل اجرای این طرح، انتخاب مسیر انتقال، چگونگی برگشت آب شیرین نشده و کنترل آلودگی آن است.

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار