تابناک گیلان / ساعت 21 و 48 دقیقه یکشنبه شب ( شب گذشته) زمین لرزه ای به بزرگی 7.2 ریشتر
شهر سلیمانیه عراق را لرزاند و در پی آن، برخی شهرها و استان های مرزی
ایران نیز دچار لرزش های شدیدی شد که به دنبال آن، متأسفانه تاکنون بیش از
387 تن جان خود را از دست داده اند، بیش از 6 هزار و 603 تن دچار جراحت شده
و مطابق با اعلام مسئولان، حدود 70 هزار تن از مردم کشورمان بی خانمان شده
اند.
در حوادث و وقایعی مثل زلزله، چند فاکتور
مهم برای حفظ جان افراد زلزله زده اهمیت بسزایی دارد. اولین مورد آن ساعت
وقوع زلزله است که اگر از ساعات پایانی شب تا ساعات ابتدایی صبح یعنی تایمی
که مردم در حال استراحت و خواب هستند، نباشد، به طور چشمگیری میزان تلفات
جانی را کاهش می دهد؛ هرچند زلزله مثل آنچه شب گذشته اتفاق افتاد، شدید
باشد.
موضوعات دیگری مثل فرا گرفتن آموزش های لازم پیش از وقوع
زلزله، حفظ خونسردی در زمان وقوع زلزله و از همه مهمتر داشتن پناهگاه مناسب
است که موضوع پناهگاه، سکونتگاه یا خانه است که مقاوم بودن آن تا حدود
بسیاری باعث کاهش تلفات و صدمات جانی می شود، بنابراین اگر زلزله در زمان
مناسبی به وقوع بپیوندد و از طرفی هم زلزله زدگان پناهگاه مناسبی داشته
باشند، تا اندازه بسیاری از اتفاقات تأثر بار و از دست رفتن جان افراد
جلوگیری خواهد شد.
در
این زمینه، اگر به تجربیات گذشته نگاه شود، بیشترین آسیب در زلزله هایی
مثل زلزله بم، زلزله طبس، زلزله رودبار و زلزله جنوب خراسان ـ که در ساعات
نامناسبی به وقوع پیوسته ـ در نقاطی وارد شده که مردم مسکن و سرپناه
نامناسبی داشته اند. در این موارد، بیشتر خانه های خشت و گلی دچار ریزش و
تخریب شدید شده و متعاقبا افرادی که در این گونه منازل بودند، جان خود را
از دست داده و دچار خسارات شدیدی شدند.
این اتفاق در زلزله شب گذشته
غرب ایران به نوع دیگری رخ داده است. به این صورت که علاوه بر تخریب خانه
های روستایی، خشت و گلی و منازل قدیمی، شاهد وارد شدن خسارت های سنگین به
واحدهای مسکن مهر ساخته شده در شهرهای زلزله زده از جمله شهرستان سرپل ذهاب
بودیم. اتفاقی که برخی آن را دستمایه تخریب و یا به کرسی نشاندن حرف خود و
موضوعات دیگر کردند؛ اما عمق فاجعه و ماجرا به نحوی است که باید به جای
این گونه کارها، تلاش کنیم از آسیب های بعدی و احتمالی در این زمینه
جلوگیری کنیم.
در وهله نخست، باید بدون داشتن هرگونه نگاه سیاسی
بررسی شود که پروسه شکل گیری و ساخت مسکن مهر در شهرهای مختلف چگونه بوده و
چه مصالحی استفاده شده؟ کدام شرکت ها نسبت به ساخت اقدام کرده اند و کدام
مهندسان ناظر و شرکت ها بر پروسه ساخت نظارت کرده و پس از اتمام پروژه،
مجوز سکونت مردم به دلیل رعایت شدن نکات فنی، مهندسی و ایمنی را صادر کرده
اند؟
ساخت مسکن به صورت انبوه و برای عامه مردم، هرچند کاری ارزشمند
برای خانه دار شدن بخشی از مردمی است که فاقد مسکن شخصی هستند، اگر به
چنین پروژه هایی نگاه ابزاری و سیاسی داشته باشیم و از آن در جهت بهره
برداری برای منافع خودمان و جریان و گروهمان استفاده کنیم، نتیجه همینی می
شود که امروز در مورد پروژه های مسکن مهر در شهرهای زلزله زده غرب کشور
شاهد آن هستیم.
امروز و در این شرایط، مهمتر از نقد هر جریان سیاسی
یا فردی که در به سرانجام رسیدن چنین پروژه های تأثیرگذار بوده اند، بررسی
شرایط پروژه های مسکن مهر و مقاوم سازی آنها برای جلوگیری از هر اتفاق تلخ
دیگری در آینده است. در این شرایط به نظر می رسد شرکت های سازنده، ناظران و
بهره برداران پروژه های مسکن مهر باید بار دیگر شرایط این پروژه ها و
منازل را بررسی کنند و اگر ضعفی در ارتباط با ایمنی وجود دارد، برای حفظ
جان مردم هرچه زودتر نسبت به مقاوم سازی و ایمن کردن این واحدها اقدام
کنند.
باید توجه داشت که قطعا پول و هزینه کمی برای اعطای مسکن مهر
به مردم از آنها اخذ نشده است، چون در عمده این پروژه ها زمین های بایر و
بلاکاربرد رایگان در اختیار سازندگان تعیین شده از سوی وزارت راه و شهرسازی
قرار می گرفته و صرفا هزینه ساخت و مصالح واحدها پرداخت می شده است، لذا
بی کیفیتی مسکن مهر، مقوله ای است که به هیچ عنوان پذیرفته نیست و دست
اندرکاران باید در خصوص آن به افکار عمومی پاسخگو باشند.
برخی در
همان سال های رونق عجیب مسکن مهر ـ که نه تنها باعث کاهش قیمت مسکن نشد،
بلکه به دلیل در پیش گرفته شدن سیاست های نادرست در این زمینه و داشتن نگاه
ابزاری به آن باعث افزایش قیمت مسکن و البته ارائه واحدهای مسکونی بی
کیفیت به متقاضیان شد ـ از کیفیت نامناسب این پروژه ها گلایه می کردند و
معتقد بودند برخی پیمانکاران برای پایین آوردن قیمت یا داشتن حاشیه سود
مناسب از مصالح نامرغوب و بی کیفیت بهره می برند یا در ساخت و ساز کم و
کاستی دارند، اما چون حادثه ای در خصوص این واحدهای مسکونی رخ نداده بود،
کسی به این موضوعات توجهی نکرد.
حتی رئیس سازمان نظام مهندسی در سال
93 از امضا فروشی در خصوص پروژه های مسکن مهر سخن گفت که برخی رسانه ها و
کارشناسان او را متهم به سیاسی کاری کرده و مورد هجمه قرار دادند، اما
اتفاقی که دیشب در خصوص واحدهای مسکن مهر مناطق زلزله زده غرب کشور افتاد و
به طور گسترده در رسانه ها و شبکه های اجتماعی انعکاس یافت، نشان داد این
حرف ها خیلی هم بی ربط نبوده و ای کاش همان موقع به آنها رسیدگی می شد.
تصاویری
که از پروژه های مسکن مهر در غرب کشور مخابره شده، مخاطب را به یاد شهرهای
جنگ زده در سوریه و عراق نظیر موصل، حلب و
رقه می اندازد؛ اگر در فرصتی
دیگر آن را در کنار عکس های این شهرهای جنگ زده بگذارید، کمتر کسی متوجه
خواهد شد که این عکس ها مربوط به زلزله شب گذشته است.
متأسفانه بی
توجهی به مسائل فنی، مهندسی و ایمنی در پروژه های مسکن مهر شهرهای زلزله
زده به وضوح به چشم می آید. باز هم تأکید می کنیم که فارغ از هر گونه نگاه
سیاسی باید هر چه زودتر به شرایط سایر پروژه های مسکن مهر در دیگر نقاط
کشور رسیدگی شود و اگر نقصانی وجود دارد، هرچه زودتر برطرف شود.
برخی
کارشناسان می گویند: به دلیل استفاده از مصالح نامرغوب و ساخت این پروژه
ها در نقاطی که کمتر مورد مطالعه قرار گرفته اند ـ که عمده آن در آبرفت کوه
ها و یا نقاط نامناسب و بیابانی است ـ عمر پروژه های مسکن مهر کمتر از ده
سال است؛ این را می توان در عکس های مخابره شده از شرایط این پروژه ها در
مناطق زلزله زده به خوبی دید و دریافت